Travma Yaşamak, Travma ile Yaşamak

 Hayat, içinde belirlilikleri ve bir çok belirsizliği barındıran uzun suren bier zaman dilimi. Ve bizler bu zaman dilimlerini doldururken her daim kendimizi rahat ve stressiz bir anın içinde bulmak istiyoruz. Böylece belirliliklerimizi arttırarak kendimizi tahmin edilemezliklerin içinden çıkartmak gibi bir amaç edinebiliyoruz. Hele ki yaşadığımız bu zaman dilimlerinde acılarla birlikte varolmuşsak bu istek daha da kuvvetli bir hal alıyor.

 Acılarımız bazı durumlarda bizi güçlendirirken bazı durumlarda ise onları tekrar yaşamak istemememizden kaynaklı olarak daha da zayıf hissetmemize sebep oluyor. Bu zayıflık kavramı daha yakından baktığımızda enerjisizlik ya da aktivitesizlik anlamına gelmiyor. Sadece enerjimizi öylesine kontrolcü davranışlara harcıyoruz ki hayatı deneyimlemeye daha az enerjimiz kalıyor. Böylece bir şeyleri değiştirme kabiliyetimiz ve yönetim becerilerimiz azalıyor. Adeta benzer acıları yaşamamak adına savaşırken kendimizi daha da savunmasız bir durumda bulabiliyoruz. Bu acıların içinde yer alan en önemli kısımlar travmatik deneyimlerimiz oluyorlar. Peki travma ne demek? Dilerseniz gelin daha yakından bakalım.

 Travma kendimizi çaresiz hissettiğimiz ve hayatımızın geri kalanında suçluluk, öfke ve korkuları barındıran, yaşamış olmayı istemediğimiz deneyimler anlamı taşıyor. Buradaki çaresizlik kelimesinin altını çizmek istiyorum. Çünkü bu pozisyon hayatımızın geri kalanında hiç de yaşamak istemeyeceğimiz bir pozisyon olarak aklımızda kalıyor. Bu durumun ardından yukarıda da bahsettiğim gibi artık bu role çıkacak bütün yolları kapatma arzusu içerisinde oluyoruz. Kontrolcü davranışlarla tüm yolları kapatmaya çalışırken bir taraftanda sırtımızda gelen bu rolle her an bu durumu deneyimlemenin kıyısında oluyoruz. Travmaya çıkan yolların benzerlerini gördüğümüz her köşede biran önce oradan kaçıp uzaklaşmayı istiyoruz. Bu sırada içimizde başka şeyler şekillenmeye başlıyor. Bedenimizin içinde değişimlerin olduğunu, kaygı düzeyimizin arttığını, nefes alıp vermemizin değiştiğini terlediğimizi kısacası alarmların çaldığını görebiliyoruz. Ve gerçekten de ‘miş gibi’ olan anlarla karşılaştığımızda kendimizi büyük bir stres yağmurunun altında buluyoruz. Bu durum bir çok klinik bulguyu barındırırken bir çok tanının da alt yapısını oluşturuyor. Bunlarda biri ise Travma Sonrası Stres Bozukluğu olarak adlandırılmış olan durum. Böylece her anda ‘miş gibilerin içinde var olarak hayatımızın bölünmelerine ve akışın bizim için pek de mümkün olmayışına tanıklık edebiliyoruz. Bu tarz durumlarda yukarıda anlattığım adımlar daha da önem taşıyor. Çünkü biz onların nasıl oluştuklarını daha yakından gözlemledikçe şu anki pozisyonumuzu daha iyi anlayabiliyoruz.

 Çözüm için genelde geçmişimizi ve yaşantılarımızı görmek önemli. Ancak amacımız geçmişe gidip orda bir değişiklik sağlamak değil çünkü bu çok da gerçekçi bir mücadeleyi beraberinde getirmiyor. Ancak çözüm için daha akılcı yollarımız mevcut.Biz geçmişin kendisiyle değil de ‘Nasıl?’ ıyla daha da ilgileniyoruz. Bu Travma meydanının nasıl kurulduğunu orada nasıl sıkıştığımızı ve çıkış yollarının nasıl kapandığını ele alıyoruz. Böylece değişiklikler yapmamızın mümkün olduğu bugünde gerçekçi çözüm yollarını inşa etmeyi amaçlıyoruz. Yani aklımızı ve bedenimizi tetikleyen ‘miş gibi’leri değil gerçekleri ve gerçek çözümleri inşa sürecini oluşturmayı amaçlıyoruz. İnsan olarak kendimizi çaresiz hissedebilmek olası bir ihtimal ancak tek ihtimalimiz bu değil. Bazen gerçekliğimize en derininden ve en dışından bakmak bizlere gerçek çözüm yollarını buldurabiliyor. Öyleyse çözüm için şimdiki pozisyonumuzu değiştirmek en önemli adım.

 Bu süreci, başa çıkma stratejilerinin yetersizliği, genetik yatkınlık, travmaya verilen anlamlar, zorlukları farklı şekilde deneyimlemek süreci oluştururken, çözüm adına belirtilerinin sürmesine neden olan hatalı düşüncelerinin sağlıklı düşüncelerle değiştirilmesi amaçlanır, ve bunun hafife alınacak bir durum değil bir uzmanla sağlıkla işlenmesi gereken bir konu olduğunu da vurgulamak faydalı olacaktır.

İbrahim ÖZCANLI

Uzman Klinik Psikolog