İş Stresi ve Stres Kaynakları

 Stres; kişinin kendini tehlikede hissettiği durumlarda, utanç, kaygı, korku, üzüntü gibi duygulardan kaynaklı acıların karşısında oluşan, vücudun kendini dengeleyebilmesi amacıyla ortaya çıkan tepkidir. Yaşam boyu tüm ilişkilerin içerisinde olabilen stres tepkisinin günümüzde en yoğun olarak görüldüğü yerlerden biri de iş hayatıdır. Yaşamın kendisinin stresli olabilmesine ek olarak bir de performans sergilenmesi gerekliliğinin oluştuğu iş hayatında yoğun stresle karşılaşmak muhtemeldir. İş stresinin belirtilerine, nedenlerine ve çözüm yollarına gelin daha da yakından bakalım.

İş Stresinin Belirtileri

 İş stresinin etkilerini psikolojik ve fizyolojik etkiler olarak iki ana başlıkta toplayabiliriz. Psikolojik etkiler ve ortaya çıkan belirtilere bakacak olursak; mutsuzluk, huzursuzluk, karamsarlık, öfke, kaygı, odaklanma problemleri, kararsızlık ve unutkanlık durumları görebiliriz. Bu belirtilerin fiziksel etkileri zamanla ortaya çıkar. Psikosomatik belirtiler olarak adlandırdığımız bu belirtiler ise; uykusuzluk, mide bulantıları, baş ağrısı kalp çarpıntıları ve kas ağrılarıdır. Fiziksel riskleri ele alacak olursak iş stresi uzun vadede kalp-damar hastalıklarına, sindirim ve solunum sistemi problemlerine, kas-iskelet sistemi sorunlarına neden olabilmektedir.

İş Stresinin Kaynakları

 Zorlayıcı Koşullar: İş hayatında gerek fiziki gerekse duygusal zorlanmalar yaşanabilir. İş yükünün fazlalığı, çalışma zamanının uzunluğu, güvenlik eksiklikleri gibi nedenler dışsal faktörlerin en belirgin olanlarıdır.

 Belirsizlikler: Belirsizlikler kaygının ana nedenidir. Belirli bir programı ve durumu sürdürmek kişiyi daha huzurlu hissettirebilir. Aksi durumlarda belirleme çabası, stresi her gün yeniden doğan bir yaşam gerçekliği haline getirebilir.

 Çatışmalar: Her yapı düzenliliğe ve devamlılığa ihtiyaç duyar. Ancak ortaya çıkan çatışmalar, yoğun düşüncelilik haline ve bu düşünceler de strese neden olabilirler.

 İletişim Problemleri: Kişi her zaman anlaşılmayı ister. Bunun önünde duran iki engel varsa bunlardan biri kendimizi nasıl ifade ettiğimizdir, ikinci kısım ise nasıl algılandığımız. Bu iki aşamada yaşanan problemler stresi beraberinde getirebilir.

 Kişisel Faktörler: Kişilerin stresle başa çıkma süreçlerinde sahip oldukları beceriler, beklentileri ve kişisel özellikleri gibi içsel süreçler stresin yaratılmasına ya da sürdürülmesine neden olabilirler.

İş Stresiyle Başa Çıkma Yolları

 İş stresinin ortadan kalkması için nedenlerin gerçekçi bir şekilde ele alınması gerekir. Bu süreçte ilk aşama gözlemdir. Kişisel başa çıkma becerilerimizi gözden geçirmek, iş sürecine yargısız bir bakışla yaklaşmak ve gerçekçi olmak önemli birer adımdır. İletişim her alanla olduğu gibi iş hayatında da çok önemli bir yerdedir. İletişimin iyileştiriciliği olduğu gibi iletişimsizliğin de ciddi derecede olumsuz etkileri olacağını söyleyebiliriz. Açık iletişimin olmadığı gruplarda, cepheleşmeler, çatışmalar ve sonunda çözüm üretmekte zorlanılan kaotik durumların oluşması muhtemeldir. Bu süreçte beklentilerin düzenlenmesi de oluşan stresin azaltılmasına katkı sunmaktadır. Bireysel olarak stresle başa çıkma becerileri içerisinde yer alan nefes egzersizleri, sağlıklı beslenmek ve yeterli düzeyde dinlenmek de iş stresiyle başa çıkma sürecine katkı sunabilmektedir.

İbrahim ÖZCANLI

Uzman Klinik Psikolog