Aile Dinamikleri ve İşlevsellik

 Yakın ve sağlıklı aile ilişkilerinin hayat boyu deneyimlerimize olumlu etkiler sunduğu gözlemlenebilir bir gerçekliktir. Ailelerinde sağlıklı ilişkiler kuran bireyler ilerleyen yıllarda daha esnek bir hayata sahip olarak, daha düşük depresyon, huzursuzluk ve hastalık riskiyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Ancak tam tersi aile yapılarının de olumsuz senaryoların gerçekleşmesine zemin hazırladığını belirtiyor olmak faydalıdır. Genelde aile içerisinde hiçbir şey diğer olgularda da olduğu gibi siyah ya da beyaz değildir. Bir evin tüm odaları gibi her yapısal parça başka bir odayı oluşturur ve bu odalarda kendimizi ne denli huzurlu hissedersek hayatımızın odalarında aynı huzurlulukla dolaşabilecek esneklikte oluruz. Günümüzde birçok aile yapısıyla birlikte yaşıyoruz. Bunlardan bazıları anne-baba ve çocuklardan oluşan aileler, tek ebeveynli aileler, tek çocuklu aileler, karma aile yapıları, çok akrabalı ya da üvey çocukların bulunduğu aileler olarak gözlemlenebilir. Ancak biz bu kalıpların ve belirlenmişliklerin dışındaki iki kavram üzerinden tüm aileleri ele alabiliriz.  İşlevsel olan aileler ve işlevsel olmayan aileler.

 İşlevsel Aileler; aile bireylerinin kendilerini güvende hissettikleri, herkesin birbirini görebildiği ve saygı duyabildiği bir ortamın hakim olduğu yapıdır. Ailenin üyeleri bu şartların oluşması için hassasiyet ve eylem içerisinde olurlar. Böylece evde pozitif bir hava estiğini görmek mümkün olacaktır. Bu yapının oluşması için evin üzerinde sağlıklı bir çatı bulunması gerekmektedir. Bu çatı baskının hakim olduğu bir yerde değil, iç ve dış geçişlilikleri sağlayan ve sınırlandıran konumdadırlar. Aile içerisinde kural koyucudurlar ve ‘ebeveyn’ olarak adlandırılırlar. Bir ailede farkındalıklı ve sağlıklı ebeveynler, uyumsuzluklarla karakterize olan hayat akışının tutarlı, uyumlu, özgür, sağlıklı sınırlara hakim olmasını sağlarlar. Kısacası ev metaforu üzerinden bir bakışla nefes alan ve yaşanılabilen evi inşa ederler. Tabii ki diğer aile üyeleriyle. Bu nefes alma sürecinde ihtiyaçları görmek ve bu ihtiyaçlara uygun pozisyon alıp harekete geçmek en önemli hattı oluştururlar.  Ancak evin her zaman hava alışının muhtemel olmayışı gibi her zaman pozitif bir hava ile yaşamak da pek mümkün değildir. Hatta zorlamacı ve kaygılandırıcıdır. O nedenle her konuyu geniş bir perspektiften ele almaları ve farkındalıklı bir şekilde yorumlamaları acı verici deneyimlerin yönetilmesini öğretmesi adına oldukça önemlidir.

 İşlevsiz aileler ise, yukarıda bahsedilen yapının tersine tıkanmışlıklarla dolu, katılıkların ve kırılganlıkların yer aldığı bir süreç gözlemlenmektedir. Bu yapının ortaya çıkışı kişilerin, kötü, beceriksiz, yanlış v.b. etiketlemelere uygun oldukları anlamına gelmez. Hayat boyu birçok deneyim bizim için mümkündür. Bazen bu deneyimlerin nasıl oldukları gelecekteki yapılara katılımımızı etkiler. Tıpkı çocuk olarak yer aldığımız ailelerimizden öğrendiğimiz ebeveynlik rolleri gibi. Bazen gerekli öğrenmelere sahip olmamış olabiliriz. Tabi ki tek faktör bu değildir. Birçok faktörden bahsedebiliriz; çatışmalar, kayıplar, ayrılmalar, hastalıklar ve başa çıkma zorlukları gibi.

 Yukarıda iki tane tanımdan bahsettik ancak bu tanımlar aileleri etiketleyici bir tutumla ele alıp çözümsüzlüğün içinde olmak yerine, genel bakışı sahibi olup çözümlerin inşa edilmesi adına oluşturuldular. Sizin için faydalı olduğunu düşünüyorsanız ve daha detaylı bilgiler elde etmek isterseniz diğer yazılarımıza göz atabilir, iletişim kanallarımızdan bizle iletişime geçebilir ve farkındalıklı bir bakış için Aile Terapisi seanslarımıza katılabilirsiniz.

İbrahim ÖZCANLI

Uzman Klinik Psikolog