Aile Terapisi ve Sistematik Uygulama

Bu sayfa içerisinde aile terapisi ve sistem uygulamalarını içeren Sistemik Aile Terapisine dair temel bilgiler yer almaktadır. Eğer aile içi problemler yaşıyorsanız bu bilgiler ışığında sürecinizi anlamlandırabilir, eğer sağlık hizmeti sunmak isteyen bir profesyonelsiniz Sistemik Aile Terapisi’ne dair bilgi sahibi olabilirsiniz.

AİLE TERAPİSİ VE SİSTEMİK UYGULAMA NEDİR?

Aile terapisi, kişilerin hayatlarındaki önemli bireylerle olan ilişkilerini ve sosyal ilişkileri bağlamında karşılaştıkları sorunları ele alabildiği bir süreçtir. Kişinin kendisine odaklanan bilişsel davranış terapi ve psikodinamik yaklaşımlar gibi diğer psikoterapi ekollerinin aksine ilk olarak sosyal bir parça olarak aile sistemini ön plana koyan etkili ve geçerli bir psikoterapi yaklaşımıdır. Aile terapisi ve sistemik uygulama birçok farklı yapıyı içinde barındıran bir alandır. Birbirinden farklı ilkelere ve birbirinden farklı çözüm önerilerini paylaşmakta olan birden fazla model bir okul vardır. Aile terapisinde amaçlarından bazıları ailenin işlevselliğinin artırılması, ayrı üyeleri arasındaki karşılıklı iletişimin, anlayışın ve fizyolojik-psikolojik desteğinin geliştirilmesi, yaşanılan ikilemlere dair başa çıkma stratejilerinin ve problem çözme becerilerinin ortaya konması olabilir.

Geleneksel anlamda aile terapisi ailedeki bireyler arasındaki iletişimlere etkileşime ilişkilerin kalitesini bireysel gelişimlerinin ve işlevselliğin farklı açlarına ve benzerliklerine odaklanmıştır. Bunun yanı sıra aile terapisi, ailenin ait olduğu yapı, topluluk, kültür ve toplum gibi daha geniş sistemlerin rolünü vurgulayan sistemi hipotezlere ve bakış açılarına dayanır. Son yıllarda aile terapistleri daha yeni sistemleri ve sosyal bağlamların bireylerin hayatlarına dair etkilerine daha fazla odaklandıkları için kendilerine ‘Sistemik Terapist’ ismini vermeye başladılar.

Birçok aile terapistinin uygulamalarının temelinde yer alan sistemik bakış açısı, kişilerin problemlerini yaşadıkları farklı bağlamlarla ilişkili olarak görür. Bireylerin ilişkilerinde yaşadıkları problemler sahip oldukları kültürel, dini, sosyo-ekonomik, siyasi görüşlerden ve bağlamlardan bağımsız değildir. Bu adamları anlıyor olmak kişiyi daha iyi anlamlandırabilmenin kapısını açar niteliktedir.

Bir aile terapisi seansı genellikle 50 dakika bandında sürer. Görüşme sıklıkları, kişilerin içinde bulunduğu problemlere, aile bireylerinin ihtiyaçlarına ve izlenilen yolun özelliklerine bağlı olarak haftalık iki haftalık üç haftalık aralıklarla belirlenebilir. Bu aralıklarının belirlenmesi noktasında terapist ve danışanlar arasında ortak bir değerlendirme yapılabilir. Her ne kadar tahmini zor olsa da önceden belirlenmesi mümkün olmasa da ortalama görüşme süresi 5-20 seans arasında değişiklik gösterebilir.

Aile terapisi içerisinde genel itibarıyla birden fazla aile üyesi ile çalışılır fakat gerekli durumlarda katılımcılardan her biriyle ayrı ayrı bireysel görüşmeler planlanabilir. Bu süreçte aile üyeleri ve terapist, iş birliği içerisinde karşılıklı anlaşarak bir çalışma yürütürler. Sürecin özellikleri ve uzunluğu da bu iş birliğine bağlı olarak şekillenir.

AİLE TERAPİSİ VE/VEYA SİSTEMİK UYGULAMADAN KİMLER YARARLANABİLİR?

Aile, kişiler için destek sunucu ve geliştirici olmanın yanı sıra birçok problemi ve sorunu içeren acı dolu bir yapı anlamını da taşıyabilir. Bu nedenle aile terapisindeki amaç aile birilerinin birbirini desteklemesi ve geliştirmesi olduğunda sistemik terapi önemli bir rol kazanır. Ailedeki bireylerin kendi kaynaklarını daha destekleyici ve daha verimli bir şekilde kullanıyor olmasını sağlamak, bireylerin aile gelişiminin geçiş aşamalarını ya da ciddi bir problem, hastalık, aile üyesinin kaybı gibi stres dolu deneyimlerin yönetilmesine yardımcı olmak için kritik bir roldedir.

Daha genel bir açıdan bakacak olursak, sistemik aile terapisi, ailedeki bireylerin kendi aralarındaki ilişkileri ve ailenin işleyişine dair olumsuz durumların ortaya çıkması noktasında faydalı çözümler sunabilir. Buna bağlı olarak sadece aile içerisinde değil sosyal yaşantıda da ortaya çıkacak olan problemler Sistemik bakış açısıyla ele alındığında daha sağlıklı çözümler üretiyor olmak mümkün olacaktır. Bir kişinin ailesinden ya da çevresinden herhangi birini terapi sürecine dahil ediyor olmak o kişinin çözüme dair daha işlevsel bir tutum sergilemesine ve desteklenmesine yardımcı olur. Sistemik Aile Terapisi, geçmişten bugüne gelen sorunlarda aniden ortaya çıkan kriz durumlarında çözüm adına faydalı bir yol olabilir. Diğer bir taraftan bu problemlere bağlı olarak başka bir problemli davranışın ortaya çıkmasının önlenmesine hizmet eder. Kişilerin aile terapisinden yararlanabileceği problemler ve durumlardan bazılarını aşağıda görebilirsiniz.

• Sağlık sorunları, özellikle kronik fiziksel hastalıklar
• Psikosomatik problemler
• Çocuk ve Ergen Psikolojisi
• Yetişkin Psikolojisi
• Psikoseksüel zorluklar
• Alkol ve diğer madde kötüye kullanımı
• Ayrılma ve boşanma sorunlarını içeren evlilik problemleri
• Koruyucu aile, evlat edinme ve ilgili konular
• Aile yaşam döngüsü ve yaşam sorunlarının geçiş aşamaları
• Ebeveynlik becerilerini ve aile işlevselliğini teşvik etmek
• Okul problemleri
• İş problemleri
• Travmatik deneyimler, kayıp ve yas
• Sosyal, siyasi ve dini çatışmalar nedeniyle aile hayatının bozulması
• Sosyal ve ekonomik olarak dezavantaja sahip ailelerin özellikle aile terapisi ve sistemik terapilerden verim elde edebileceğini vurgulayabiliriz.

SİSTEMİK AİLE TERAPİLERİNİN ETKİLİLİĞİ

Sistemik Aile Terapisi ailedeki bireylerin zorlandıkları duygu ve düşüncelerini rahat ve güvenilir bir şekilde ifade edebilmeleri ve farkındalık elde edebilmelerini, aile bağlarını güçlendirmelerini ve birbirlerinin bakış açılarını anlamalarını, ilişkilerinde ve hayatlarında değişiklikler sağlayabilmelerini, ihtiyaçlarını görebilmeleri ve gözlemleyebilmelerini sağlar. Peki tüm bu bahsettiklerimiz bilimsel standartlarda herhangi bir kanıta sahip mi?

1990’dan bugüne kadar birçok sebeple başvurulan aile terapilerinin geçerliliğine dair birçok çalışma oluşturulmuş ve oluşturulmaya da devam etmektedir. Bazı araştırmalar aile içi problemlerin dışındaki konuların sağlıklı bir çözüme ulaşması için aile terapilerinin diğer terapilerden daha az maliyete sahip olduğunu göstermişlerdir.

Duygusal yeme (Yeme bozuklukları), davranış problemleri, bağımlılık, depresyon, şizofreni ve diğer sorunların tedavisinde aile terapilerinin, sistemik çalışmaların etkinliğini gösteren birçok çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle Sistemik terapinin birçok Avrupa ülkesinde kanıta dayalı bir yaklaşım olarak kabul edilmiştir.